“Ögrencilerin Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler”i Arastirdik
Egitim-Bir-Sen Stratejik Arastirmalar Merkezi, ögrencilerin meslek seçimini etkileyen faktörleri arastirdi. Buna göre, ögrencilerin yüzde 33,81’i, bölüm seçimi yaparken öncelikli olarak kazanç durumuna ve is bulma kolayligina, yüzde 19,34’ü ilgi-yeteneklerine, yüzde 10,45’i ise toplumdaki sayginliga önem veriyor.
Arastirmaya katilan her bes ögrenciden dördü (yüzde 80,6), basinda uzun süre gündemde kalan YGS’deki sifre tartismalarindan etkilendigi ifade ediyor.
Genel Sekreterimiz Ahmet Özer, Egitim-Bir-Sen Stratejik Arastirmalar Merkezi’nin (EBSAM), LYS’ye ilk kez girecek ögrencilerin meslek seçiminde nelere önem verdigini ve nelere dikkat ettigini tespit etmek amaciyla 1-31 Mayis 2011 tarihleri arasinda 12 ilde, bin 200 ögrenciyle yüz yüze yaptigi “Ögrencilerin Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler” konulu arastirmanin sonuçlarini bir basin toplantisiyla açikladi.
Her Üç Kisiden Ikisi Yüksekögretimde Lisans Tercihi Yapacak
EBSAM’in yaptigi arastirmaya katilan ögrencilerin yüzde 66,8’i ÖSYM’de lisans, yüzde 27,8’i önlisans, yüksekokul veya meslek yüksekokul, yüzde 2’si açikögretim tercih edecegini, yüzde 3,4’ü ise tercih yapmayacagini belirtiyor.
Alan Tercihinde Egitim-Ögretmenlik Birinci Sirada
Ögrencilerin tercih edecekleri alanlar incelendiginde, birinci sirada egitim-ögretmenlik (yüzde 20,2) yer aliyor. Egitim-ögretmenligi, mühendislik-mimarlik (yüzde 15,5) ve iktisat-isletme-idari bilimler (yüzde 14,2) takip ediyor. Son siralarda ise, dis hekimligi (yüzde 1,2), sanat ve tasarim (yüzde 1,3), eczacilik (yüzde 1,6) yer aliyor.
Kizlarin en çok tercih edecegi alan egitim-ögretmenlik (yüzde 29,1) iken, erkeklerin en çok tercih edecegi alan mühendislik-mimarlik (yüzde 21,2).
Ögretmenlik meslegini tercih edecek ögrencilerin agirlikli olarak kizlar (yüzde 71,1) oldugu görülüyor.
Meslek Tercihine Aile Yapisinin Etkisi
Anne ve babasi ilk ve ortaögretim egitim kademesinden mezun çocuklarin, ilk sirada egitim-ögretmenlik alanini, önlisans kademesinden mezun velilerin çocuklarinin ilk sirada mühendislik-mimarlik alanini, lisans veya yüksek lisans kademesinden mezun velilerin çocuklarinin ise ilk siralarda mühendislik-mimarlik, hukuk, tip, dis hekimligi, eczacilik alanlarini tercih ettikleri ortaya çikiyor.
Arastirmaya katilan her iki ögrenciden biri (yüzde 49), ailesinin maddi durumunun meslek tercihini etkilemeyecegini ifade ediyor. ‘Ekonomik yönden etkileyecek’ diyen ögrencilerin orani yüzde 37,7 iken, ‘psikolojik yönden etkileyecek’ diyenlerin orani ise yüzde 10,2. ‘Diger yönlerden’ etkileyecegini ifade edenler yüzde 3,1 olarak karsimiza çikiyor.
Meslek Tercihinde Ailenin Etkisi
Arastirmaya katilan ögrencilerin yüzde 55,5’i ailesinin kendisiyle fikir alisverisi yaptigini ve karari kendisine biraktigini ifade ederken, yüzde 10,5’i anne ve babasinin baski yaptigini belirtiyor. Her üç ögrenciden biri (yüzde 32,3) ise, meslek tercihi yaparken ailesinin kendisini serbest biraktigini dile getiriyor. Bölüm tercihinde ‘babam baski yapiyor’ diyenlerin daha çok erkekler (yüzde 63), ‘annem baski yapiyor’ diyenlerin ise daha çok kizlar (yüzde 56,3) oldugu görülüyor.
Tercih edecegi bölümlerde ailesinin etkisinin olacagini düsünen ögrencilerin yüzde 38,5’i ailesinin, tercih edecegi bölümün saglayacagi ekonomik imkânlari, yüzde 29,9’u ilgi ve yeteneklerini, yüzde 16,6’si kazandiracagi sahsiyet ve kültürü, yüzde 11,5’i kazandiracagi sosyal statüyü, yüzde 3,5’i ise diger kriterleri ön planda tuttugunu belirtiyor.
Meslek Tercihinde Ögrencinin Etkisi
Ankete katilan ögrencilerin yüzde 51,6’si bölüm tercihini ilgi ve yeteneklerine göre, yüzde 24,1’i açikta kalmamak için uygun olan tercihlere göre, yüzde 11,4’ü kendi istegine göre, yüzde 5,4’ü arkadaslarindan duyduguna göre, yüzde 5,2’si ailesinin istegine göre, yüzde 2,3’ü ise diger faktörlere göre yapacagini ifade ediyor.
Arastirmaya katilan ögrencilerin yüzde 14,3’ü bölüm tercihi yaparken cinsiyetinin etkisinin olacagini, yüzde 12,1’i kismen olacagini, yüzde 73,6’si ise etkisinin olmayacagini dile getiriyor. Bölüm tercihinde cinsiyetinin etkisinin olacagini ifade eden ögrenciler arasinda en fazla egitim-ögretmenlik (yüzde 25) alaninin tercih edilecegi görülüyor.
Meslek Tercihinde Arastirma ve Rehberlik
Ögrencilerin yüzde 59’u tercih edecegi bölümle ilgili arastirma yaptigini, yüzde 34,8’i kismen yaptigini, yüzde 6,1’i ise yapmadigini söylüyor.
Ortaögretim son sinif ögrencilerinin yüzde 56,5’i meslek seçimiyle ilgili okulunun rehberlik bölümüyle görüstügünü, yüzde 43,5’i görüsmedigini ifade ediyor.
Meslek Tercihinde Öncelik Verilenler
Arastirmaya katilan ögrenciler, bölüm seçimi yaparken, öncelikli olarak kazanç durumuna ve is bulma kolayligina (yüzde 33,81), daha sonra sirasiyla ilgi-yeteneklerine (yüzde 19,34) ve toplumdaki sayginligina (yüzde 10,45) önem veriyor.
Toplumda En Saygin Meslekler
Ögrencilerin yüzde 27,2’si toplumda en saygin meslegin doktorluk, yüzde 25,6’si ögretmenlik, yüzde 8,8’i hâkimlik oldugunu düsünüyor. Kiz ögrenciler, toplumda en saygin meslegin ögretmenlik oldugunu (yüzde 33,5) ifade ederken, erkek ögrenciler ise doktorluk oldugunu (yüzde 27,1) dile getiriyor.
Ögrencilerin Program Izleme Aliskanliklari
Arastirmaya göre, ögrencilerin yüzde 21,5’i evde en çok haber programlarini, yüzde 14,6’si dizileri, yüzde 14,4’ü spor programlarini, yüzde 13,5’i tartisma programlarini, yüzde 10,5’i yarisma programlarini, yüzde 9,8’i filmleri, yüzde 8’i magazin programlarini ve yüzde 7,5’i belgesel programlarini izliyor.
YGS’deki Sifre Tartismalarinin Ögrenciler Üzerindeki Etkisi
Her bes ögrenciden dördünün (yüzde 80,6), basinda uzun süre gündemde kalan YGS’deki sifre tartismalarindan etkilendigi görülüyor.
Ögrencilerin yüzde 42,7’si sifre tartismalarinin LYS’ye yönelik çalismalarini önemli derecede etkiledigini belirtirken, yüzde 20,4’ü çok az etkiledigini, yüzde 17,5’i ise LYS’e hiç çalisamadigini dile getiriyor. Hiç etkilenmedigini ifade edenlerin orani ise yüzde 19,4.
Her üç ögrenciden ikisi (yüzde 68,2), bu sene LYS sonucunda bir yeri kazanamamasi durumunda dershaneye giderek tekrar sinava hazirlanacagini, her bes ögrenciden biri (yüzde 19,9) sinava kendisinin hazirlanacagini ve her on ögrenciden biri (yüzde 11,9) sinava tekrar girmeyecegini ifade ediyor.
Danistay’in, Mesleki ve Teknik Ortaögretim Ögrencilerinin Gelecegine Yönelik Kararlari
Mesleki ve teknik ortaögretim son sinif ögrencilerine yöneltilen “Danistay’in iptal ettigi, YGS-1 puan türü ile teknoloji fakültelerinin mühendislik bölümlerine girebilme hakkinin elinizden alinmasini nasil karsiliyorsunuz” sorusuna, ögrencilerin yüzde 31,7’si “Meslek liseleri ikinci sinif muamele görüyor”, yüzde 28,6’si “Bizi üniversiteye almamak için ellerinden geleni yapiyorlar”, yüzde 14,1’i “Üniversite yolu bizim için yine kapandi”, yüzde 11,6’si “etkilemedi”, yüzde 8,5’i “YGS-1 puan türüne göre tercih yapacaktim ama simdi LYS’de gerekli puani alamam”, yüzde 5,5’i ise ‘Diger’ cevabini veriyor.
Rastlantilarin, Aile Baskisinin ve Çevre Sartlarinin Meslek Seçimini Etkilemesine Izin Verilmemelidir
Genel Sekreterimiz Ahmet Özer, mesleki ve teknik ortaögretimin, basarili ögrencilerin de tercih edebilecegi kurumlar haline getirilmesi gerektigini ifade ederek, “Ögrenciler, ilgi ve yeteneklerine göre yönlendirilmeli, ilkögretimdeki yönlendirme tam ve etkin bir sekilde uygulanmalidir. Bunun yaninda mesleki ve teknik ortaögretimin önündeki katsayi engeli tamamen kaldirilmalidir. Bu kurumlarda sonuç odakli iyilestirmelerden ziyade süreç odakli iyilestirmeler yapilmalidir. Bu sayede, mesleki ve teknik ortaögretimde egitimin niteliginin artmasinin yaninda, süreç sonundaki ögrenciler de alan tercihi noktasinda daha genis bir perspektife sahip olacak ve genel ortaögretim ögrencileriyle egitimde firsat esitligini yakalamis olacaktir” dedi.
Ailelerin, çocuklarinin ilgi, beceri ve yeteneklerini dikkate alarak, onlarin beklentilerine saygi duymasi gerektigini kaydeden Özer, sözlerini söyle sürdürdü:
“Unutulmamalidir ki, ilgi, beceri ve yetenekleriyle örtüsmeyen bölümleri tercih edip meslek sahibi olan binlerce kisi, ne isinden memnundur ne de hayatindan. Bu, sadece ögrencinin gelecegini olumsuz etkilenmekle kalmayip, Türkiye’nin gelecegi açisindan, üretme noktasinda da sikintilar dogurmaktadir. Ögrenciler tercihlerini yaparken; tercih edecekleri bölümle ilgili arastirma yapmali, okulunun rehberlik bölümüyle görüsmeli, ilgi ve yeteneklerini göz önünde bulundurmali, ailesinin baskisina maruz kalmadan kendi isteklerini göz önünde tutmali; kulaktan dolma bilgilerle degil, bilinçli bir sekilde tercih yapmalidir. Aileler ve ögrenciler için, bölüm tercihinde en önemli faktör, meslegin getirecegi kazanç veya ekonomik imkânlar olmamalidir. Ilk planda, ögrencilerin ilgi ve yetenekleri yer almalidir. Ilgi ve yetenekler dogrultusunda meslek sahibi olan kisiler, hem mesleklerinde basarili olacak hem de ekonomik refaha kavusacaktir.”
Meslek seçiminin, bireyin hayatinda son derece önemli bir karar noktasi oldugunun altini çizen Özer, “Çünkü meslek, bireyin hayatini kazanmak için yaptigi geçici bir is degil; belli bir formasyonu gerektiren, ilgi, bilgi ve beceri isteyen sürekli bir ugrastir. Bireyin meslegini seçmesi, ömrünün büyük bir kisminin geçecegi çalisma ortamini ve yasam biçimini belirlemesi anlamina gelmektedir. Birey, meslek seçimi sirasinda yetenek, ilgi ve isteklerini göz önünde tuttugu oranda basarili ve mutlu olur, ülke ekonomisine katki saglar” seklinde konustu.
Ahmet Özer, rastlantilarin, aile baskisinin, çevre sartlarinin ve ekonomik imkânsizliklarin ögrencilerin meslek seçimini etkilemesine izin verilmemesi gerektigini sözlerine ekledi.
"Ögrencilerin Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler” Arastirmasinin Tam Metni
