Okul Ortaminin Güven ve Saglik Yönünden Degerlendirilmesi Arastirmasi
Egitim-Bir-Sen Stratejik Aras- tirmalar Merkezi (EBSAM), ilkögretim ve ortaögretim kurumlarinin güven, siddet, temizlik, kantin ve servis araçlari bakimindan ne durumda oldugunu tespit etmek amaciyla, 17-31 Mayis 2010 tarihlerinde 12 ilde, 300 okulda ve 600 ögretmenle yüz yüze bir arastirma yapti.
“Okul Ortaminin Güven ve Saglik Yönünden Degerlendirilmesi” arastirmasina katilan ögretmenlerin yüzde 33,2’si okul ortamini güvensiz kilan en önemli etmenin, “kurallarin uygulanmasina gerekli hassasiyetin gösterilmemesi” oldugunu ifade ediyor.
Arastirmaya katilanlarin yüzde 62,5’i okulunda kendini her zaman güvenli hissettigini, yüzde 30,5’i bazen güvenli hissettigini bazen güvenli hissetmedigini, yüzde 7’si çok nadir güvende hissettigini veya hiç güvende hissetmedigini belirtiyor. Bayan ögretmenler, erkek ögretmenlere nazaran okulda kendilerini daha az güvende hissediyor. Meslekte yeni olan ögretmenler, mesleki kidem yili fazla olan ögretmenlere nazaran okulda kendini daha az güvende hissediyor.
Ögretmenlerin yüzde 9,8’i okulunun fiziki sartlarinin güvenli olmadigini belirtirken, yüzde 30,7’si ise kismen güvenli oldugunu söylüyor.
Okullarin yüzde 53,4’ünde güvenlik personeli oldugu görülürken, yüzde 74,7’sinde güvenlik kamerasi oldugu ortaya çikiyor. Ilkögretim okullarinin yüzde 50,1’inde güvenlik personeli bulunurken, yüzde 71,6’sinda güvenlik kamerasi mevcut. Ortaögretim okullarinin yüzde 60,2’sinde güvenlik personeli bulunurken, yüzde 81,2’sinde güvenlik kamerasi oldugu tespit edildi. Okullarda güvenlik personelinin ve güvenlik kamerasinin olup olmamasinin, ögretmenlerin okulda kendini güvende hissetme durumunu etkilemedigi görülüyor.
Fiziksel Siddet Ilk Sirada
Okullarin yüzde 62,3’ünde siddet olaylari yasanirken, bu siddet olaylarinin; yüzde 44,2’si fiziksel siddet, yüzde 43,5’i sözlü siddet, yüzde 12,7’si sözlü taciz, yüzde 8,8’i psikolojik siddet, yüzde 5,7’si fiziksel taciz, yüzde 5,3’ü ayrimci siddet, yüzde 3’ü duygusal taciz, yüzde 1’inin ise cinsel taciz seklinde siralandigi görülüyor.
Ilk ve ortaögretim okullarinda ayni oranda siddet olaylari yasandigi ortaya çikiyor. Güvenlik personeli olan okullarda ve güvenlik personeli olmayan okullarda ayni oranda siddet olaylarinin yasandigi görülüyor. Fakat güvenlik kamerasi bulunan okullarda yasanan siddet olaylarinin, güvenlik kamerasi olmayan okullara nazaran daha az oldugu ortaya çikiyor.
Okullardaki bu siddet olaylarinin en çok (yüzde 82,7) ögrenciler arasinda yasandigini ifade eden ögretmenler, ikinci sirada okul disi çocuklarla ögrenciler arasinda yasandigini (yüzde 11,4) belirtiyor.
Ögretmenler, okulunda gözlemledigi siddet olaylarinin sebeplerini su sekilde ifade ediyor:
Aileler tarafindan çocuklara verilen degerler egitiminin zayifligi (yüzde 33,8), bölgenin toplumsal ve kültürel yapisi (yüzde 26,7), çocuklarin ailelerinin de siddete meyilli olmasi (yüzde 23,7), okulun içinde bulundugu çevrenin bir yansimasi (yüzde 16,3), okul tarafindan çocuklara yeterince degerler egitiminin verilmemesi (yüzde 8,8), diger nedenler (yüzde 2,5), ögretmenlerle okul yöneticilerinin siddete meyilli olmasi (yüzde 1,7).
Ögretmenlerin yüzde 8,2’si okulda siddete maruz kaldigini belirtiyor. Okulda maruz kaldigi bu siddeti en fazla okul yöneticilerinin (yüzde 22,9) uyguladigini, daha sonra sirasiyla ögrenci velilerinin (yüzde 20,8), ögrencilerin (yüzde 18,8), diger ögretmenlerin (yüzde 18,8), okul etrafinda dolasan ve ögrenci olmayan gençlerin veya vatandaslarin (yüzde 16,7) uyguladigini söylüyor.
Ögretmenlerin maruz kaldigi bu siddet olaylari siralanacak olursa; yüzde 6,5’i sözlü siddet, yüzde 2,5’i psikolojik siddet, yüzde 1,8’i fiziksel siddet, yüzde 0,8’i ayrimci siddet, yüzde 0,7’si sözlü taciz, yüzde 0,3’ü fiziksel taciz, yüzde 0,2’si cinsel taciz seklindedir.
Televizyon Dizileri Siddeti Artiriyor
Ögretmenlerin yüzde 88,7’si televizyon dizilerinin siddeti artirdigini, yüzde 9,2’si kismen artirdigini, yüzde 2,2’si artirmadigini düsünüyor.
Ögretmenlerin yüzde 11,2’si okul ortaminda olusabilecek kaza veya yaralanmalarda ilkyardim konusunda gerekli tibbi müdahaleyi yapamayacagini ifade ederken, yüzde 55,9’u ise bu ilkyardim müdahalesini kismen yapabilecegini dile getiriyor.
Hizmetlisi Olmayan Okullar Var
Okullarin yüzde 2,8’inde hizmetli bulunmazken, yüzde 25,3’ünde 1, yüzde 36,3’ünde 2, yüzde 22,6’sinde 3, yüzde 13’ünde ise 4 hizmetli bulunuyor. Arastirmanin merkez ilçelerde yapildigi göz önünde bulunduruldugunda, ortaya çikan tablonun vahim oldugu görülüyor.
Okullarin yüzde 23,8’inin lavabo, tuvalet, koridor ve siniflarinin temizligini temizlik sirketi çalisanlarinin yaptigi ortaya çikiyor.
Arastirmaya katilan ögretmenler, okullarin yüzde 28’inin koridor ve siniflarinin bazen temizlenip bazen temizlenmedigini, yüzde 3’ünün ise çok nadir temizlendigini veya hiç temizlenmedigini belirtiyor. Bayan ögretmenler ve meslege yeni baslayan ögretmenler, diger ögretmenlere nazaran okulunun koridor ve siniflarinin daha az temizlendigini ifade ediyor.
Okullarin yüzde 28’inin lavabo ve tuvaletleri bazen temizlenip bazen temizlenmezken, yüzde 5,7’sinin ise hiç temizlenmedigi veya çok nadir temizlendigi kaydediliyor.
Okullarin yüzde 23,2’sinin lavabo ve tuvaletinde sivi sabunun bazen oldugu bazen olmadigi, yüzde 4,9’unda ise hiç bulunmadigi veya çok nadir bulundugu görülüyor.
Okullarin Temizlik Denetimi Yetersiz
Ögretmenler, okullarin yüzde 30,7’sinin temizliginin bazen denetlendigini bazen denetlenmedigini ifade ederken, yüzde 12’sinin ise hiç denetlenmedigini veya çok nadir denetlendigini söylüyor.
Okullarin yüzde 32,7’sinde güvenlik, saglik ve hijyen konularinda egitim, seminer, program benzeri bir bilgilendirme çalismasi yapilmadigi ortaya çikiyor. Bu tür bir bilgilendirme çalismasi, ortaögretim okullarinda, ilkögretim okullarina oranla daha az yapiliyor.
Okul Kantinlerinin Yarisi Saglikli
Ögretmenlerin yüzde 14,4’ü okullarindaki kantinin yeterince saglikli olmadigini, yüzde 33,7’si kismen saglikli oldugunu, yüzde 51,9’ü ise saglikli oldugunu ifade ediyor. Bayan ögretmenler ile mesleki kidemi 1-5 yil olan ögretmenler, diger ögretmenlere nazaran okulundaki kantinin yeterince saglikli olmadigini daha fazla düsünüyor.
Katilimcilarin yüzde 17,1’i okul kantinlerinde satilan ürünlerin insan sagligi açisindan güvenli olmadigini, yüzde 33,6’si kismen güvenli oldugunu, yüzde 49,4’ü ise güvenli oldugunu belirtiyor. Bayan ögretmenler, erkek ögretmenlere nazaran okul kantinlerinde satilan ürünlerin insan sagligi açisindan güvenli olmadigina daha fazla inaniyor.
Ögretmenlerin yüzde 49,4’ü okuldayken yiyecek içecek ihtiyacini kantinden karsilarken, ortaögretim ögretmenleri, ilkögretim ögretmenlerine nazaran yiyecek içecek ihtiyacini daha fazla kantinden karsiliyor.
Arastirmaya katilan ögretmenlerin yüzde 18’i okulundaki kantinde çalisanlarin eldiven ve bone kullanmadigini, yüzde 19’u çok nadir kullandigini, yüzde 37,8’i bazen kullandigini bazen kullanmadigini, yüzde 25,2’si kullandigini ifade ediyor. Ilkögretim kantinlerinde çalisanlarin, ortaögretim kantinlerinde çalisanlara nazaran daha az eldiven ve bone kullandigi görülüyor.
Katilimcilarin yüzde 23,1’i okulundaki kantinin denetlenip denetlenmedigini bilmedigini, yüzde 12,7’si hiç denetlenmedigini veya çok nadir denetlendigini, yüzde 31,6’si bazen denetlendigini bazen denetlenmedigini, yüzde 32,6’si ise her zaman denetlendigini söylüyor. Denetlemelerin okul idaresi tarafindan yapildigini bildiren ögretmenlerin orani yüzde 90,6.
Okul Servislerinin Durumu
Ögretmenlerin yüzde 12,4’ü okul servis soförlerinin ögrencilere davranislarinin uygun olmadigini düsünüyor. Arastirmadaki ögretmenlerin yüzde 13,3’ü okul servis soförlerinin trafik kurallarina uymadigini ifade ediyor. Ögretmenlerin yüzde 82,3’ü okul servis soförlerinin çocuk psikolojisi, iletisim gibi konularda hizmetiçi egitimden geçirilmesi gerektigine inaniyor. Ilkögretim ögretmenleri, ortaögretim ögretmenlerine nazaran okul servis soförlerinin hem ögrencilere davranislarinin daha fazla uygun oldugunu hem de trafik kurallarina daha fazla uydugunu düsünüyor.
Okul Çevresi Ögrenci Için Güvenli Degil
Okul yolunu trafik açisindan kendisi için güvenli bulmayan ögretmenlerin orani yüzde 34,2.
Okul yolunun trafik açisindan ögrenci için güvenli olmadigini düsünen ögretmenlerin orani yüzde 50,4. Bayan ögretmenler, erkek ögretmenlere nazaran okul yolunu trafik açisindan kendisi için daha az güvenli buluyor.
Ögretmenlerin yüzde 26,1’i okul çevresini kendisi için güvenli bulmadigini belirtiyor. Ögretmenlerin yüzde 44,2’si okul çevresini ögrenciler için güvenli bulmuyor. Bayan ögretmenler, erkek ögretmenlere ve 1-5 yil mesleki kideme sahip ögretmenler, diger ögretmenlere nazaran okul çevresini kendisi için daha az güvenli buluyor.
Okul Ortami Güvenli ve Saglikli Hale Getirilmelidir
Türkiye’deki okullarin ortami, egitim-ögretim açisindan güvenli ve saglikli mekânlar haline getirilmeli; siddetten, tehlikeden ve sagliga zararli durumlardan uzak tutulmalidir. Bunlar saglanamadigi takdirde, bundan sadece okullarda ögrenciler ve ögretmenler degil, egitim süreci, okulun yakin-uzak çevresi ve bütün toplum olumsuz etkilenir.
Okullarda siddeti azaltmaya yönelik olarak, degerler egitimine agirlik verilmeli ve degerler egitimi sadece derslerde degil, bütün egitim süreçlerine yayilmalidir.
Okul, ailelerle isbirligi yaparak, siddete yönelik rehberlik hizmetleri vermelidir.
Siddet içeren televizyon dizilerine yasak getirilmeli veya geç saatlerde yayinlanmalari saglanmalidir.
Okullarin temizlik hizmetleri sorunu en kisa sürede çözülmelidir.
Okul kantinleri hem hijyen hem de gida sagligi yönünden denetlenmeli; kantin çalisanlarinin güvenlik ve saglik kontrolleri belli araliklarla yapilmalidir.
Servis araçlarinin bakimina ve soförlerin güvenilirligine ve araçlarin denetimlerinin periyodik olarak yapilip yapilmadigina dikkat edilmelidir.
Okullarda etkili ögrenmenin gerçeklestirilmesi ve ögrencilerin kendi potansiyellerini gelistirebilmeleri için, okulun ögrenci ve ögretmenler açisindan güvenli ve saglikli bir yer olmasi gerekir. ‘Okulda müfredat var, hayat yok’sa, egitimden söz etmek mümkün degildir. Bu nedenle, okullar yasanabilir mekânlar haline getirilmelidir.
Güvenli ve saglikli bir ögrenme ortami olmadan ögretmenler ögretimde, ögrenciler de ögrenmede sikintilar yasarlar. Okullarin güvenli ve saglikli hale getirilmesi bir zorunluluktur.
