Yeni Anayasa Insani Merkeze Almali, Insan Onurunu Öncelik Yapmali

TBMM Baskani Cemil Çiçek, Anayasa Komisyonu üyeleriyle birlikte Memur-Sen’i ziyaret etti. Memur-Sen Genel Merkezi’nde gerçeklesen ziyarette Egitim-Bir-Sen ve Memur-Sen Genel Baskani Ahmet Gündogdu, yeni anayasaya yönelik olarak hazirladiklari raporu Cemil Çiçek’e takdim etti.

Çiçek: Anayasa 30 Yildir Tartisiliyor

Ziyarette konusan TBMM Baskani Cemil Çiçek, anayasa sorununun Türkiye’de yaklasik 30 yildir tartisildigini, yeni bir anayasa konusunda siyasi partilerin millete verdigi taahhüt çerçevesinde kismi bir degisiklik yerine konuyu bütünlük içinde ele alacak bir çalismaya sürdürdüklerini söyledi.

4 siyasi partinin katilimiyla Anayasa Uzlasma Komisyonu olusturuldugunu ve yeni anayasa hazirlanmasi için sürecin baslatildigini ifade eden Çiçek, “Bu süreçte yeni anayasayi birlikte yapalim istiyoruz. Geçmistekilerden farkli olarak halkin ne düsündügünü, ne istedigini sorarak katilimci bir anlayisla bu süreci mutlu bir sekilde sonlandiralim istiyoruz. 2012'nin sonuna geldigimizde insallah iyi bir noktaya gelmis olacagiz. Bu maksatla bu kuruluslari ziyaret ediyoruz, katkilarini bekliyoruz, katkilarini verenler var, verecek olanlar var, vermesi gerekenler var” dedi.

Türkiye’nin her kesiminde yapilacak anayasa çalismalarinin faydasi oldugunu ifade eden Çiçek, sürecin canli tutulabilmesi açisindan bu çalismalari önemsediklerini kaydetti. Çiçek, ifade edilen görüsmelerin tüm milletin görüsü veya o teskilatin görüsü olarak ortaya konulabilmesi açisindan usulen degil, esastan vatandasa sorulmasi gerektigini, bunu arzu ettiklerini belirtti.

Memur-Sen’in simdiye kadar birçok çalismaya imza attigini söyleyen Cemil Çiçek, kendilerine sunulan önerileri komisyon üyeleriyle dikkatli sekilde inceleyeceklerini ve istifade edeceklerini bildirdi.

Gündogdu: Yeni Anayasa Insani Merkeze Almalidir

Egitim-Bir-Sen ve Memur-Sen Genel Baskani Ahmet Gündogdu ise, yeni anayasanin hazirlanmasinda katilimciligin esas alinmasini, sürecin TBMM merkezli olmasi gerektigini ifade etti.

Yeni anayasa teklif ve talebinin sahibi konumundaki toplumun, asli kurucu iktidar sahipligiyle birlikte  ‘anayasa koyucu’ olarak kabul edilmesi gerektigini dile getiren Gündogdu, Anayasa tarafindan tasarlanacak Devlet’in, Anayasa yapim sürecinin tarafi olmamasini istedi.

Gündogdu, son sekli verilen anayasa metninin, TBMM’nin onayindan sonra mutlaka referanduma sunulmasi gerektiginin altini çizdi.

“Yeni anayasa, insani merkeze almalidir. Öznesini devlet degil, millet olusturmalidir. Anayasanin ‘yeni’ olarak nitelendirilebilmesi, temel dinamiklerinin ve ruhunun gerçekten yeni olmasina ve merkezinde insani deger ve duygular bulunan degerleri referans almasina baglidir” diyen Ahmet Gündogdu, insani esas alan yeni anayasanin; insan onuru, insan hak ve özgürlükleri, evrensel insani duygu ve degerler, evrensel hukuk ilkeleri, özgürlükçü tam demokrasi, adalet ve esitlik, emege saygi, çogulculuk ve katilimcilik, sivillesme ve sivil toplum, hukukun üstünlügü gibi temel dinamikleri referans almasi gerektigini kaydetti.

Ahmet Gündogdu’nun yeni anayasaya yönelik önerileri özetle su sekilde:

Hükümlerin Dizilis Sirasi

Anayasanin ilk hükümleri, mutlaka “insan ve toplum tasavvuru” noktasindaki anayasal tercihlerin ifade edilecegi, bu dogrultuda “insan onuru” ile “insan hak ve özgürlüklerinin” varliginin ve teminatlarinin kayit altina alinacagi hükümler olmalidir.

Millet Tanimi Önerisi

Yeni anayasa, ad yönüyle degisiklik yapma ihtiyaci hissetmeksizin, “ortak tarih deneyimine ve medeniyet birikimine sahip, ortak inanç ve gelecek idealiyle, vatanlarinin Türkiye Cumhuriyeti topraklari oldugu konusunda fikir ve tavir birligi bulunan farkli etnik kimliklere mensup insanlar toplulugu”  seklindeki millet tanimi esas alinmalidir.

Baslangiç Bölümü

1961 Anayasasi’yla anayasacilik terminolojimize dahil olan ve 1982 Anayasasi ile devam ettirilen “Baslangiç Bölümü”ne; söz konusu bölüm “resmi ideoloji”nin manifesto belgesi olarak kullanilmaya devam edilmesi gibi bir risk olusturacaksa, Yeni Anayasada yer verilmemelidir.

Vatandaslik Tanimi Önerisi

Hem mevcuttaki sorunlarin çözümü hem de gelecekte bu alana iliskin sorunlarin çikmamasi adina, herhangi bir etnik grubun adini referans almaksizin, aksine bütün etnik gruplarin ortak nesnesi olan devletin adini referans alan bir vatandaslik tanimina Yeni Anayasada yer verilmelidir.

Laiklik Algisi, Din Ve Vicdan Hürriyeti, Din Egitimi Ve Ögretimine Yönelik Öneriler

Anayasada siyasi bir ilke olarak yer verilecek laiklik, içerigi insan haklariyla çelismeyecek biçimde tanimlanmalidir. Bu tanim, özgürlük boyutuna dayanmali ve “devletin dinler ve inançlar karsisinda tarafsizligi” noktasinda garanti olusturmalidir.

Yeni Anayasa, ilk ve ortaögretim kurumlarinda zorunlu nitelikteki “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi” dersi yaninda, kendi inancinin gereklerini ögrenme imkâni verecek seçmeli dersler araciligiyla din ve vicdan hürriyetini egitim hakkiyla desteklemelidir. Yeni Anayasa bireye dinini ögrenme ve ögretme hakki tanimali, dini egitim veren egitim kurumlari kurma-açma hakki ile sivil alandaki dini örgütlenmeleri mesrulastirmalidir.

Egitimde Firsat Esitliginin Saglanmasina Yönelik Öneriler

Vesayet iklimi mimarlarinin önem ve degerini kavramakta hizli davrandigi egitim hakki konusunda Yeni Anayasa, hem mevcut egitim sisteminin vesayet pinarlarini kurutmak hem de özgür birey ve demokratik devlet hedefine varmayi hizlandiracak sivillesme damarlarini açmak islevi gören bir hüküm tesis etmek zorundadir. 

Yeni Anayasa bunu, basörtülü giyimi temel anayasal hak olarak gösterecek bir hükümle degil, inançlarinin geregi olarak baslarini örtenler dâhil, hiç kimsenin –toplumun ahlaki bulmayacagi tercihler hariç- kilik-kiyafeti gerekçe gösterilerek egitim hakkindan yoksun birakilamayacagi mesajini içeren bir hükümle tesis etmelidir.

Yeni Anayasada Egitimin Dili

Yeni Anayasa, egitim dilinin resmi ve özel bütün egitim kurumlarinda ve bütün egitim düzeylerinde Türkçe olmasina, etnik kimliklerin kendilerine has kültürel, sanatsal veya tarihi formlarinin gelecege aktarilmasina da imkân saglayacak sekilde anadil ögretimine iliskin seçeneklere egitim sisteminde yer verilmesine yönelik bir hükmü içermelidir.

Siyasi Parti Rejimi Ve Siyaset Hakkina Yönelik Öneriler

Yeni Anayasa; ayrintili düzenlemelere yer vermeksizin siyasi partileri millet iradesinin seslendiricisi olmak yönüyle demokrasinin vazgeçilmez unsurlari ve demokrasinin varliginin delili olarak gördügünü kabul ve ifade etmelidir.

Siyasi partilerle ilgili davalar Yargitay Cumhuriyet Bassavcisi’nin hazirladigi iddianamenin TBMM tarafindan kabulü kaydiyla, Anayasa Mahkemesi tarafindan görülmelidir.

Seçme, Seçilme Hakki Ve Türkiye Milletvekilligi Önerisi

Seçme ve seçilme hakkina sahip olmak için 18 yasini tamamlamis olmak yeterli olmalidir. Temsilde adaletin saglanmasi noktasinda, seçim barajina iliskin oranla dogru orantili olacak ve yönetimde istikrar ilkesi bakimindan risk olusturmayacak sekilde Türkiye milletvekilligine iliskin bir hükme yer verilmesi uygun olacaktir.

Memurlara Siyaset Hakki Verilmesine Yönelik Öneri

Kamu görevlilerine siyaset yasagi getirilmesi, siyaset kurumunun ve seçmen kitlesinin, yüksek donanimli, ülke ve toplumun sorunlarini bilen bireylerden hem genel ve hem de yerel düzeyde yararlanmasinin önüne geçildigi tartismasizdir. Kamu görevlilerine getirilen siyaset yasagina son verilmelidir.

Sendikal Haklara Iliskin Öneriler

Isçi sendikaciliginin yillardir kullandigi gerçegini görmezlikten gelmesi istenerek kamu görevlileri sendikaciligina sendikal haklar üçlüsünün sonuç getiren ve kazanim üretenleri olan “toplu sözlesme” ve “grev” haklarini çok gören anayasal tercih hatasindan Yeni Anayasayla birlikte vazgeçilmelidir. 2010 yilinda gerçeklestirilen anayasa degisikligiyle elde edilen “toplu sözlesme” hakkinin eksik yönü, Yeni Anayasada kamu görevlilerine de grev hakki verilmesi suretiyle tamamlanmalidir.

Kadin ve Kadin Haklarina Yönelik Öneriler

Yeni Anayasa, insan hak ve özgürlüklerinin bütün kadinlar için yasanabilir bir durum olarak gerçeklesmesi için teminatla yetinmemeli, bu anlamda yasa koyucuyu baglayici taahhütler de içermelidir. Egitim hakkindan çalisma hayatina, siyaset hakkindan kamu hizmetlerine girme hakkina kadar, mevcut itibariyla kadinlarin aleyhine olan fiili durumlari “insan onuru” ekseninde ve kadin-erkek ve kadin-kadin esitligini saglama hedefiyle kadina yönelik ayirimciliga son vermelidir.

Yeni Anayasa Için Devletin Ve Cumhuriyetin Niteliklerine Dair Çerçeve Önerileri

Yeni Anayasada resmi dilin “Türkçe”, baskentin “Ankara”, milli marsin “Istiklal Marsi” ve bayragin “Beyaz Ay Yildizli Albayrak” oldugu ifade edilmelidir.

Cumhurbaskaninin Yetki Ve Sorumluluklarina Dair Öneriler

Cumhurbaskanligi Yeni Anayasa’da demokratik parlamenter rejimle uyumlu bir hale getirilmelidir. Bu çerçevede il müdürünün atama kararnamesine imza atan Cumhurbaskani tasarimi yeni anayasada yer almamalidir. Cumhurbaskaninin yetkilerinde daraltmaya gidilmeli ve özellikle anayasa degisikliklerini veto etme yetkisi olmamalidir.

Yargi Reformuna Iliskin Öneriler

Yeni Anayasa, Cumhurbaskaninin tek basina yaptigi islemler dahil, istisnasiz bütün idari islemlere karsi yargi yolunu açmalidir. Bu çerçevede, HSYK kararlarina karsi, Danistay Idari Dava Daireleri Genel Kuruluna itiraz yoluna basvurma hakki verilmelidir.

Askeri yüksek yargi organlari tasarimindan vazgeçilerek iki basli yargi sistemine son verilmeli, “askeri disiplin mahkemeleri” hariç, askeri mahkemeler kaldirilmalidir.

Silahli Kuvvetlerin Anayasal Konumu ve Yürütme Ile Iliskisi

Genelkurmay Baskaninin atamasi, Milli Savunma Bakanligi’ndan baslayan bir süreçle ve üçlü kararnameyle gerçeklestirilmeli ve bu suretle Genelkurmay Baskanligi Milli Savunma Bakanligi’na baglanmalidir.

Yüksek Askeri Sura, anayasal kurum olmaktan çikarilmali ve icrai kararlar alma ehliyetine son veren ve nihai kararlarin siyasi irade tarafindan verilmesini öngören bir yapiya kanuni düzenleme araciligiyla kavusturulmalidir.

Anayasal Kurumlarin Kaldirilmasina Yönelik Öneriler

Milli Güvenlik Kurulu, anayasal kurum olmaktan çikarilmali ve üyelerini belirleme konusunda siyasi iradeye takdir yetkisi öngören bir kurgu içerisinde kanunla düzenlenmelidir.

Yeni anayasa, milli güvenlik siyasetini ve stratejisini belirlemek yetki ve görevinin bütün unsurlariyla Bakanlar Kuruluna ait oldugunu belirlemenin yani sira, kim ya da kimlerden tavsiye alacagi konusunda –siyasi sorumlulugun asli muhatabi olan- Bakanlar Kuruluna degisik tercihler kullanabilecegi bir hareket alani birakmalidir.

Bunun yaninda, bu kapsamda, daha önce ifade edilen MGK ve YAS basta olmak üzere HSYK, YÖK, TRT, RTÜK, Türk Tarih Kurumu ve benzeri anayasal kurum sifatiyla koruma altina alinan kurumlarin hiç birine Yeni Anayasa’da yer verilmemelidir.